Obecnie III Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza w Tarnowie kontynuuje tradycje Wyższej Szkoły Realnej, III Gimnazjum i Liceum. Pierwsza szkoła realna w Tarnowie powstała w roku 1849. Szkoła ta o 2-letnim cyklu nauczania połączona była z 4-klasową szkoła ludową. Szkoła realna tzw. niższa działała w Tarnowie do roku 1874. Mizerny przemysł tarnowski w poł. XIX w. nie zapewniał uczącej się w tej szkole młodzieży miejsc pracy. Sytuacja zmieniała się w ostatnich dwóch dekadach XIX stulecia. Szybki rozwój przemysłu w Galicji spowodował odrodzenie się szkolnictwa realnego. Tarnowska rada miejska dwukrotnie, w r.1896 i w 1897 podjęła uchwałę o powołaniu do życia w tym mieście szkoły tego typu. Władze państwowe żądały gwarancji utrzymania takiej szkoły przez miasto. Magistrat tarnowski zobowiązał się przekazać bezpłatnie grunt pod budowę szkoły, płacić przez 10 lat po 2000 koron rocznie na utrzymanie szkoły oraz zapewnić tymczasowe pomieszczenia lekcyjne. Po otrzymaniu zapewnienia przez radę miejską austriackie Ministerstwo Wyznań i Oświecenia Publicznego zezwoliło na otwarcie szkoły z początkiem roku szkolnego 1897/98. Tarnowska Wyższa Szkoła Realna mieściła się początkowo w budynkach przykatedralnych. Do dyspozycji młodzieży były tam 3 klasy, sala rysunkowa i pokój dyrektora. W czerwcu 1903 r. postawiono kamień węgielny pod budowę nowego gmachu przy ul. Nowy Świat. Budowę ukończono rok później . Nowy gmach szkolny był dwupiętrowym budynkiem, i jak się z dumą o nim wyrażano, najbardziej reprezentatywnym budynkiem szkolnym w ówczesnym Tarnowie. Pierwszy egzamin dojrzałości odbył się w tej szkole w 1904 r. – maturę zdało 19 abiturientów. Pierwszym dyrektorem szkoły był Franciszek Nowosielski, po przeniesieniu go na podobne stanowisko do Stanisławowa, funkcję dyrektora powierzono w r.1900 adiunktowi wydziału chemii UJ Karolowi Trochanowskiemu, znanemu w Galicji chemikowi, który kierował szkołą do r.1924. Tarnowska Szkoła Realna, podobnie jak inne była szkołą ogólnokształcącą ze szczególnym uwzględnieniem przedmiotów matematyczno – przyrodniczych i języków nowożytnych. Miała przygotowywać uczniów do studiów technicznych. Składała się z 4-klasowej niższej i 3-klasowej wyższej. Młodzież uczęszczająca do Szkoły Realnej w Tarnowie rekrutowała się przeważnie z miasta i najbliższych okolic, często także z sąsiednich powiatów, a nawet innych zaborów. Wybuch I wojny światowej zakłócił pracę szkoły. Już od 8 sierpnia 1914 roku Austriacy urządzili tu magazyny wojskowe. Po zajęciu miasta przez Rosjan w listopadzie tego samego roku urządzono w gmachu szkolnym szpital wojskowy i magazyny. W lutym 1915 r. podczas ostrzeliwania miasta przez artylerię austriacką, potężny pocisk zniszczył całkowicie lewe skrzydło gmachu. Zniszczeniu uległy bogate zbiory naukowe, biblioteka szkolna i sala gimnastyczna. We wrześniu 1914 r. nie odbyła się inauguracja roku szkolnego. Zajęcia szkolne wznowiono dopiero 14 sierpnia 1915 r. Z inicjatywy dyrektora I Gimnazjum Jana Jaglarza zorganizowano naukę obu szkół w budynku przy Placu Kazimierza (Pasaż Tertila). Uczniowie Szkoły Realnej tworzyli równorzędne oddziały przy klasach gimnazjalnych. Po powrocie dyrektora K. Trochanowskiego, który na czas okupacji rosyjskiej opuścił Tarnów, wynajęto dwupiętrowy budynek przy ulicy Ogrodowej 22. W owym roku szkolnym uczęszczało na zajęcia szkolne 180 uczniów uczących się w 11 salach lekcyjnych. Przerobili oni w jednym roku materiał dwóch klas. Od września 1916 r. zajęcia odbywały się w odnowionym skrzydle budynku przy ulicy Nowy Świat. Reszta gmachu zajęta była nadal przez wojsko.  W pierwszym okresie istnienia szkoły w l.1897-1921 uczyło w Wyższej Szkole Realnej wielu zasłużonych nauczycieli w tym: Adolf Arendt, Maurycy Paciorkiewicz, Emil Tenczyn, Maurycy Godowski, Ludwik Frączek, Ludwik Młynek, Stanisław Dubelski, Kasper Ciołkosz, ks.Adam Frączkiewicz, Karol Grycz, Karol Skwarczyński, Antoni Bogucki, Franciszek Gutowski, Władysław Bartczak, Wiktor Chabło, Józef Szczudło, Hieronim Drozd. W niepodległej Polsce nastąpiła dalsza reorganizacja szkoły. W roku szkolnym 1920/1921 7-letnią Wyższą Szkołą Realną przekształcono w 8-letnie Gimnazjum o profilu matematyczno – przyrodniczym. W roku 1925 nadano szkole nową nazwę: III Państwowe Gimnazjum im. Adama Mickiewicza. Ponieważ w programie nauczania tego typu gimnazjów nie było języka łacińskiego, absolwenci szkoły nie mogli kontynuować nauki na studiach uniwersyteckich, zaś przy zapisywaniu na studia politechniczne mieli składać egzamin. Powodowało to obniżenie frekwencji w III Gimnazjum. Ulegając argumentom Komitetu Rodzicielskiego tej szkoły i dyrekcji gimnazjum, władze oświatowe rozporządzeniem z 17 stycznia 1927 zezwoliły na zmianę profilu szkoły na gimnazjum typu humanistycznego. Kolejna reorganizacja III Gimnazjum nastąpiła w r.1932. Wówczas to 8-klasowe Gimnazjum przekształcone zostało na 4-klasowe gimnazjum i 2-klasowe liceum. W roku szkolnym 1937/1938 uruchomiono ponownie gimnazjum i liceum o profilu matematyczno – przyrodniczym. Od r.1937 przy III Gimnazjum i Liceum działało 3-letnie Liceum Pedagogiczne. Do roku 1939 Dyrektorami Wyższej Szkoły Realnej, a później III Gimnazjum i Liceum byli: Franciszek Nowosielski (1897-1900), Karol Trochanowski (1900-1924), Bronisław Szuba (1925-1931), Antoni Herzig (1931-1934), Tadeusz Machalski (1934-1939).

W okresie międzywojennym przez mury szkolne przewinęło się kilka tysięcy uczniów. I tak np. w roku szkolnym 1925/1926 uczęszczało tu 390 uczniów, a w roku szkolnym 1934/1935 – 226 uczniów. W roku 1929 rozpoczęto gruntowny remont budynku. Z organizacji młodzieżowych prężnie działało w tej szkole harcerstwo. Obok I Drużyny im. Zawiszy Czarnego, pierwszej drużyny harcerskiej na terenie Tarnowa założonej w 1911 r., ożywioną działalność prowadziła żeglarska drużyna im.hetmana Stefana Czarneckiego. Z kół zainteresowań na czoło wysuwało się koło teatralne kierowane przez prof. Waleriana Wróblewskiego. Od r.1937 działała na terenie szkoły Bratnia Pomoc Uczniowska, Spółdzielnia Uczniowska „Jutrzenka”, Szkolne Koło PCK oraz SKO. Od r.1934 działało szkolne koło Ligi Morskiej. W okresie międzywojennym ze szkołą tą związało się na dłuższy czas wielu pedagogów. Byli wśród nich: Marian Baran, Emil Carowicz, ks.Walenty Chrobak, Kasper Ciołkosz, Gabryel Dubiel, Ludwik Frączek, Maurycy Godowski, Andrzej Indyk, Władysław Marzec, Władysław Wolny, Kazimierz Mundała, Aleksander Orłowski, Stanisław Pęksa, Franciszek Róg, Zdzisław Simche, Tadeusz Skalski, Róża Badylakowa, Jan Florkowski, Antoni Kmiecikiewicz, Hieronim Drozd, Walerian Wróblewski. Od 1937 r. w budynku przy ul.Nowy Świat działało 3-letnie Liceum Pedagogiczne, w którym kontynuowali naukę uczniowie po tzw. małej maturze czyli po ukończeniu 4-letniego gimnazjum. Liceum Pedagogiczne kontynuowało tradycje Seminarium Nauczycielskiego Męskiego w Tarnowie, istniejącego w naszym mieście od 1874 r. i mieszczącego się w budynku szkoły wydziałowej przy ul.Kopernika.

Reforma jędrzejewiczowska z 1932 r. zniosła 5-letnie seminaria i w ich miejsce powołała 3-letnie licea pedagogiczne. W okresie okupacji budynek szkolny przy ul.Nowy Świat decyzją Niemców został zamieniony we wrześniu 1939 r. na szpital dla rannych jeńców polskich. Lazaret istniał tu przez 6 tygodni. Żołnierzom polskim przebywającym w szpitalu niemieckim znacznej pomocy udzielał długoletni lekarz szkolny dr Marceli Bochenek. Podobnie jak łącznikiem między rannymi a rodzinami był długoletni woźny tej szkoły Jan Popiołek i jego żona Anna. Przez pozostały okres okupacji budynek szkolny wykorzystywany był w 1939 r. na szpital . Po wyzwoleniu budynek III Gimnazjum przedstawiał żałosny wygląd. Sprzęt szkolny zniszczony był w 100%, naukę rozpoczęto 12 lutego 1945 r. Organizacją pracy szkoły zajął się prof. Ludwik Frączek. W latach 1945-1948 szkoła nosiła dotychczasową nazwę, w latach 1948-1951 była 11-letnią Szkołą Ogólnokształcącą stopnia Podstawowego i Licealnego (7 klas szkoły podstawowej i 4 klasy liceum). Od 1948 roku III LO jest szkołą koedukacyjną. W latach 1951-1956 nosiła nazwę Szkoła Ogólnokształcąca stopnia licealnego TPD). W r.1950 szkołę przeniesiono do budynku dawnej szkoły podstawowej im. K.Brodzińskiego przy ulicy o tej samej nazwie. W dawnym budynku przy ul. Nowy Świat otwarto Liceum pedagogiczne. Zmiana ta wyraźnie pogorszyła warunki pracy zarówno nauczycieli jak i uczniów. Przez wiele lat zarówno dawni absolwenci jak i pedagodzy nie chcieli się pogodzić z odebraniem budynku. W okresie przynależności szkoły do sieci TPD wyraźnie zmalała frekwencja i popularność szkoły. Szkoły TPD były w zamierzeniu ateistyczne. W 1956 roku III LO przestało być szkołą TPD. Od tej pory nosi nazwę III Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza. Budynek III LO przy ulicy Brodzińskiego był dwupiętrowy. Na parterze mieściła się pracownie chemiczna i biologiczna, jedna klasa, sala konferencyjna, oraz gabinet dyrektora i sekretariat. Na pierwszym piętrze znajdowały się cztery klasy i prowizoryczna sala gimnastyczna, na drugim piętrze pięć klas i pracownia fizyczna. Obowiązywał nakaz uczęszczania do szkoły w przepisowych mundurkach. Dziewczęta miały być ubrane w granatowe fartuchy, chłopcy w jednolite mundurki. Na wiosnę 1959 roku oddano do użytku boisko sportowe nieopodal szkoły. W roku szkolnym 1974/75 rozpoczęto starania o przyłączenie do III LO sąsiedniego budynku przy ulicy Brodzińskiego 8, oddanie do użytku całego budynku było najważniejszym wydarzeniem roku szkolnego 1988/89. Pod koniec czerwca 1979 roku rozpoczęto budowę sali gimnastycznej, ukończono ją w roku szkolnym 1983/84. Dyrektorami III Liceum w okresie powojennym byli: Stanisław Szymański (1945-1956), Władysław Kurowski (1956-1970), Stanisław Sak (1970-1972), Józef Citak (1972-1991), Jerzy Skalski (1991-2009), Jan Ryba (od 2009 r.). Długoletnimi nauczycielami szkoły w okresie po 1945 r. byli m.in.: Aleksander Orłowski, Konstanty Cegła, Lucjan Dybała, Karol Dudziak, Danuta Greis, Czesława Górnikiewicz. Historia III Liceum Ogólnokształcącego w całości została opisana w monografii szkoły, do przeczytania której zachęcamy.